Эўропа 2014, ч. 2. Брусэль
Бэльґія, жнівень 2014
Google Мапы, Яндэкс.Мапы
Вельмі распаўсюджаная дэталь сельскага пэйзажу краін Бэнілюкса і Нямеччыны — ветраґенэратары. Іх папулярнасьць тлумачыцца дарагоўляй электраэнэрґіі — у гэтых краінах (а таксама ў Даніі і Швэцыі) цэны на кіляват самыя высокія ў Эўропе. Энвайронмэнталісты любяць ветракі, бо яны «экаляґічна чыстыя», але ці зьяўляюцца яны рашэньнем праблемы — пытаньне спрэчнае. Вырабленай імі энерґіі будзе мала, нават калі імі забудаваць ўсю краіну (прычым энэрґія, якая спажываецца на вытворчасьць ветрака, складае 80% ад усёй энэрґіі, якую ён выпрацуе за ўсе 20 гадоў работы). Яны таксама небясьпечныя для птушак і ствараюць шум, вібрацыі і інфрагукі, якія нэґатыўна ўплываюць на экасыстэму і прыносяць нязручнасьць жыхарам.
* * *
Турыстычную ролю Эйфэлевай вежы ў Брусэлі грае «манэкен піс» — хлопчык, які пісае.
«Манэкен-піс» — фраза з марольскага сацыялекту (сумесі нідэрляндскай і францускай), на якім у часы ўстаноўкі скульптуры (1619) размаўляў брусэльскі працоўны кляс.
Найбольша частая рэакцыя тых, хто ўпершыню бачыць хлопчыка, гэта зьдзіўленьне ад таго, наколькі ён малы. Бо ўсе чакаюць убачыць статую мэтры 3 вышынёй з брандспойтам наперадзе, а ён памерам зь дзіцячую ляльку.
У дзень нашага знаходжаньня ў Брусэлі хлопчык быў апрануты ў касьцюм «Братэрства ружовага слана» (фан-клюб бэльґійскага піва «Delirium Tremens»). Як патлумачыў адзін з удзельнікаў мерапрыемства, прыбіраць манэкена ў розныя касьцюмы — гарадзкая традыцыя. Ідэі для касьцюмаў дасылаюць грамадзяне (гэта можа быць усё што заўгодна — уніформа, нацыянальныя касьцюмы, спэцоўка), пераапрананьні адбываюцца некалькі раз на тыдзень. Ґардэроб хлопчыка складаецца з сотняў касьцюмаў. Саму статую з моманту ўсталяваньня неаднаразова скрадалі, бягучая вэрсія была пастаўленая ў 1965 годзе.
Іншая славутасьць — Атоміюм, будынак, зроблены ў форме атама жалеза і пабудаваны да Сусьветнай выставы 1958 як сымбаль мірнага выкарыстаньня атамнай энэрґіі. Наверсе выступаў канатаходзец.
Цэнтральная плошча горада, Ґранд-пляс. Штогод 15 жніўня на плошчы на некалькі дзён выкладваюць велізарны дыван з квітнеючых бэгоніяў, што мне пашанцавала захаваць на фота.
Від на цэнтар. Высокая вежа — ратуша, што стаіць на Ґранд-плясе.
Бэльґія — спэцыфічная краіна, якая складаецца з двух частак — Фляндрыі і Валёніі, мяжа паміж якімі праходзіць прыкладна па 51 паралелі. Флямандцы, што размаўляюць на дыялекце нідэрляндскай, і франкамоўныя валёны адзін аднаго на дух не пераносяць і мараць падзяліцца, а затым далучыцца адпаведна да Нiдэрляндаў і Францыі. Сытуацыя чымсьці нагадвае канадзкую — толькі калі там анґельскамоўныя ўціскалі і спрабавалі асыміляваць франкамоўных, то тут франкамоўныя тое ж самае рабілі з нідэрляндамоўнымі, і апошнія толькі ў XX стагодзьдзі змаглі дамагчыся для сябе роўных правоў. Але нягледзячы на вялікую колькасьць дамоўленасьцяў і спробаў замацаваць істотную аўтаномію для кожнага з рэґіёнаў, дыскусіі аб неабходнасьці падзелу не сьціхаюць. На іх даволі абыякава пазіраюць два невялікіх аўтаномных рэґіёны на ўсходзе краіны, заселеныя этнічнымі немцамі, якія ў спрэчку ня ўмешваюцца, але ў выпадку падзелу абяцаюць што-небудзь прыдумаць (напрыклад, увайсьці ў склад Нямеччыны ці стварыць сваю ўласную міні-дзяржаву накшталт Люксэмбурґу).
У краіне 3 афіцыйныя мовы — нідэрляндская, француская і нямецкая, знакі і таблічкі звычайна падпісваюцца на першых дзьвюх.
У Брусэлі больш распаўсюджаная француская, хоць флямандцаў там таксама жыве вельмі шмат. Зрэшты, калі вы прыедзеце ў Брусэль, вам з большай верагоднасьцю падасца, што вы знаходзіцеся ў Афрыцы — такой колькасьці нэґраў я ня бачыў нават у Парыжы. Афрыканцы з былых бэльґійскіх калёніяў прыязджаюць у краіну і прымаюцца займацца тым, чым і ўсюды — нічога не рабіць і сядзець на соцдапамозе.
Шмат таксама выхадцаў з арабскіх краін. Праблема вельмі характэрная для разьвітых эўрапейскіх дзяржаў — большасьць гэтых людзей, калі прыязджаюць у Еўропу, не жадаюць інтэґравацца ў грамадзтва, вучыць мову і прымаць эўрапейскія каштоўнасьці, а замест гэтага спрабуюць навязваць свае. Яны жывуць замкнёнымі суполкамі, дзе ня толькі нанава прыбылыя міґранты, але і іх дзеці і ўнукі ня ведаюць дзяржаўных моў, прысутнічае высокі ўзровень беспрацоўя і злачыннасьці, што спрыяе яшчэ большаму адчужэньню, а таксама росту рэліґійнага экстрэмізму.
Яшчэ Брусэль зьяўляецца сталіцай Эўразьвязу, дзе разьмешчаныя шматлікія яго інстытуты, а таксама месцам, дзе знаходзіцца штаб-кватэра НАТО. Адміністрацыйна-дзелавыя раёны нагадваюць купюры эўра — такія ж абстрактныя і безаблічныя.
У архітэктуры гістарычнага цэнтру шмат дзе бачная галяндзкая традыцыя.
Вуліцы ў цэнтры вельмі вузкія, а народу ходзіць цемра, што не праціснуцца.
Прыемна, канешне, але шмат часу на гэта марнаваць ня варта. Рабіць там асабліва няма чаго, хіба што сядзець у барах.
Плошча Нікаля-Жана Рупэ
Добры жылы раён.
Ня вельмі добры жылы раён (жывуць у асноўным іміґранты).
Царква маці божай Лакенской.
Проста вуліцы.
Сквэр. Я лічу, што сталая пара, якая праяўляе адзін аднаму знакі ўвагі, гэта кранальна і рамантычна, напрыклад. Калі маладыя гэта робяць — не падабаецца (батхёрт of forever alone жа), а калі дзядкі — то вельмі здорава.
Адкрыты вулічны пісуар (больш нідзе ня бачыў такіх, толькі тут). Ідэя зразумелая — усталяваць такое прыстасаваньне ў месцах незаконнага спраўленьня малое патрэбы, і такім чынам прывучыць да парадку. Мне здаецца, добрая ідэя. Нядаўна ішоў па Белгарадзе а 4 гадзіне ночы, прама ў цэнтры ўбачыў нейкіх п’яных поцыкаў, што выйшлі з клюбу, і якія, не саромеючыся, мачыліся ля прыпынку на вуліцы (днём там вельмі ажыўленая вуліца, але ўначы пуста). А вось такая штука магла б дапамагчы.
Трамвай.
Аўтобусны прыпынак.
Паштовая скрыня. На ім бачная карона — краіна лічыцца манархіяй, і кіраўніком дзяржавы зьяўляецца кароль. У бэльґійскай манархіі ёсьць шэраг асаблівасцьяў, якія адрозьніваюць яе ад іншых манархій Эўропы. Па-першае, яна з самага пачатку была канстытуцыйнай — каралеўская ўлада тут зьявілася толькі ў 1831, калі Бэльґія атрымала незалежнасьць ад Нідэрляндаў, кароль быў абраны Народным канґрэсам і яго паўнамоцтвы былі першапачаткова вызначаныя канстытуцыяй. Па-другое, бэльґійскі манарх ня толькі гуляе сымбалічную ролю кіраўніка дзяржавы, але і прымае пэўны (хоць і мінімальны) удзел у працы ўраду.
Каб хлопчыку, што пісае, не было самотна, яму прыдумалі зрабіць сяброўку, якая пражывае ў двух кварталах ад яго.
Ґараж для ровараў ў двары.
На невялікіх жылых вуліцах пешаходныя пераходы прыўзьнятыя над зямлёй, што прымушае кіроўцаў зьмяншаць хуткасьць.
Сьветлафорная слупы выфарбаваныя ў чырвона-белую стужку. Для раварыстаў проста пазначаныя бакавіны, як у Парыжы.
Сьветлафорны чалавечак выклікаў асацыяцыю з аґітацыйнымі плякатамі Ўладзіміра Маякоўскага (на заднім пляне — сабор сьвятых Міхаіла і Ґудулы).
Там, дзе вуліца выкладзеная брукам або пліткай, разьметку ня наносяць фарбай, а проста кладуць камяні іншага колеру. Практычна — з часам не сьціраецца.
Сталінградзкая авэню. З аднаго боку, вядома, зразумела, што назва гэтая дадзена ў гонар горада Сталінграда і Сталінградзкай бітвы, якая зламала хрыбет гітлераўскай арміі. Зь іншага — на мой погляд, імёны такіх людзей, як Сталін або Гітлер, не павінныя ўжывацца ні ў якіх кантэкстах. А Валгаград трэба перайменаваць у Царыцын.
Дамафон.
А вось так тут прадаюць порнапрадукцыю — прама на стойцы са звычайнымі дыскамі, але ў спэцыяльных аднолькавых кардонках, якія закрываюць вокладку.
Аўтамабіль Citroën DS 1960-х гадоў. У нас найбольш вядомы па фільме «Фантамас разбушаваўся», дзе Фантамас ўцякае ад Жува і Фандора на лятальным аўтамабілі.
А яшчэ ў Бэльґіі ёсьць штраф за няяўку на выбары. За няўдзел у галасаваньні без паважнай прычыны ўсталяваны штраф ад 25 да 125 эўра, а таксама праблемы з працаўладкаваньнем ў дзяржаўным сэктары. Калі вы кудысьці зьехалі, вы можаце папрасіць прагаласаваць за сябе кагосьці іншага. З 2003 году, аднак, за выкананьнем закона перасталі сачыць. У Эўропе гэта ня трэба — грамадзяне і самі прыходзяць на выбары (яўка звычайна складае 70—80%), бо ведаюць, што лёс іх краіны, горада, раёна, суполкі знаходзіцца не ў руках цара або правадыра, а толькі ў іх уласных.
Едзем далей. Наперадзе — Нідэрлянды.
