Волагда
Валагодзкая вобласьць, Расея, сьнежань 2014
Google Мапы, Яндэкс.Мапы
Калісьці ў горадзе быў свой крэмль, які да цяперашніх дзён не захаваўся (разабралі). Часта Валагодзкім Крамлём называюць ансамбль Архірэйскага двара, які таксама акружаны сьценамі, але гэта няправільнае вызначэньне. Архірэйскі двор знаходзіўся ўнутры крамля.
Крамлёўская плошча. Заўсёды на інтуітыўным узроўні здзіўляўся, чаму ў Расеі такія няўтульныя плошчы, а потым даведаўся: яны зусім пустыя. Голая прастора. Гэта ідэальна для парадаў і мітынґаў, але чалавеку знаходзіцца ў такім месцы некамфортна. Найлепшым рашэньнем зьяўляецца ператварэньне такіх плошчаў у грамадзкія прасторы (гл. прыклад), але ў Расеі такое амаль нідзе ня робіцца, не з-за недахопу сродкаў, а з-за таго, што ў гарадзкіх уладаў звычайна вельмі смутныя ўяўленьні аб сучаснай урбаністыцы.
Дзякуючы вядомай песьні, слова «Волагда» часьцей за ўсё асацыюецца са словазлучэньнем «резной палисад». Палісадам называецца плот або агароджа з дошак, палак, калоў або драўляных брусоў. Дзесьці ў горадзе ёсьць нават помнік разьбяному палісаду, але я на яго не напаткаў.
В Вологде-где-где-где,
В Вологде-где,
В доме, где резной палисад.
Песьня «Вологда» са словамі М. Матусоўскага на музыку Б. Макраусава, якая стала ў СССР шляґерам, сваёй папулярнасьцю абавязаная мастацкаму кіраўніку «Песьняроў» Уладзімеру Мулявіну. Зьявілася яна яшчэ ў 1956 годзе, і была тады выканана сьпеваком В. Нячаевым, але ў яго выкананьні «не ўзьляцела» і неўзабаве была забытая. Яе другое нараджэньне здарылася праз 20 гадоў, калі яна па разнарадцы трапіла да беларускага ансамблю — хоць фарматам «Песьняроў» былі беларускія песьні, за патрабаваньням Мінкульта ў яго ўключаліся творы іншых савецкіх аўтараў. Мулявін папрацаваў над аранжыроўкамі, і «Волагда» яго апрацоўцы, якую ўпершыню выканалі «Песьняры» ў 1976 годзе, мала ў СССР велізарны посьпех, і з тых часоў стала неафіцыйным гімнам горада.
Насамрэч разьбяныя палісад ніколі не былі асаблівасьцю Волагды, іх там было ані не больш, чым у любым іншым горадзе Расеі, а пасьля пашырэньня вуліц не засталося і зусім. Але дзякуючы песьні тэма «разьбянога палісаду» у сучаснай Волагдзе абыгрываецца даволі часта.
Як і ў любым паўночным рускім горадзе, у Волагдзе шмат драўляных дамоў.
Многія маюць архітэктурную каштоўнасьць.
Будаваць пад паўночнае можна з сучасных матэрыялаў. Мне норм.
Пажарная каланча сярэдзіны 19 стагодзьдзя. Падчас напісаньня апавяданьня даведаўся, што яна праз некаторы час пасьля гэтай паездкі згарэла :-(
У Расеі ёсьць шмат месцаў, дзе год фатаґрафіі нельга вызначыць нават прыблізна — можна лёгка памыліцца на 100 гадоў. Часьцяком такія ракурсы ёсьць ня толькі ў глухіх вёсках, але й у 5 кроках ад галоўнай плошчы абласнога цэнтра. Гэты здымак выдае толькі ліхтар у куце.
Чым не 19 стагодзьдзе?
Мноства прыгожых старадаўніх цэркваў паўночнага стылю, як у Яраслаўлі.
І прыгожай правінцыйнай архітэктуры 19 стагодзьдзя.
Зноў пустая плошча, што выкарыстоўваецца максымум ў якасьці стаянкі. А як тут добра можна было б зрабіць, калі б пусьцілі нармальнага праекціроўшчыка.
На жаль, шмат безґустоўнае рэклямы.
Выгляд са зваротнага боку.
Горад стаіць на аднайменнай рацэ. Рака Волагда ўваходзіць у басэйн Паўночнай Дзьвіны. Як і многія тапонімы паўночнага захаду Расеі, назва «Волагда» — фіна-вугорскага паходжаньня, ад старавепскага valgeda — белая, чыстая (мелася на ўвазе вада ў рацэ). Цікава, што вепская мова — адзіная мова Расеі, якая афіцыйна выкарыстоўвае лацінку.
За межамі гістарычнага цэнтра Волагда мала чым адрозьніваецца ад любога іншага расійскага горада падобнага памеру.
Рачны вакзал.
Вялікі закінуты будынак прама пасярод горада. Што гэта?
На сьветлафоры вешаюць дадатковую сэкцыю на выгнутым слупе.
Эвакуатар.
Стандартныя валагодзкі сьмецьцевыя бакі.
Валагодзкая урна — кольца, прымацаванае на палцы, на якое вешаецца пакет. Ідэя, што ў расейскіх рэаліях не спрацавала, паколькі за ўвесь час я сустрэў адно-адзінае кольца з пакетам.
Галоўная вуліца.
Зазірнем у звычайныя двары. Варламаву бы сапраўды не спадабалася — усё занята аўтамабілямі, паркоўка без павагі да іншых жыхароў.
Дзьве рарытэтныя таблічкі.
На ўсіх электрабудках горада вісіць налепка аб забароне нелеґальнай рэклямы.
Некаторыя прыпынкі аформленыя арыґінальна.
У гарадзкіх таксі — неверагодна вялікія шашачкі.
Альбо нейкія дзіўныя паўтарамэтровыя антэны. Ва ўсіх прычэпленыя стандартны нумаркі з трёхзначным нумарам, які, мяркуючы па ўсім, пазначае фірму.
Помнік сабаку, які пісае.
Ліхтары модныя.
Цэнтральны абласны Ленін.
Клясны знак «Я ♥ Волагду».
Афармленьне тураґенцтва. Нагадала пэнсыльванскую Маскву.
Птушка Гаварун з кніг Кіра Булычова.
Млын Батхёрту. Калі я ішоў, ён круціўся, але калі параўняўся зь ім, ён спыніўся паміж «сяброўствам» і «марай», але бліжэй да «мары». Усё ясна...
Дарэчы, валагодцы вельмі рамантычныя. Калі ў Туле усе сьцены сьпісаныя фашысцкімі лёзунґамі, то тут — прызнаньнямі ў каханьні.
Котю раскахалі. Дакладней, яна раскахала.
Чароўная скрынка ( 1, 2, 3, 4 ).
Домік, у якім у 1911—1912 гадах адбываў спасылку Сталін (будынак ззаду — адміністрацыя вобласьці). Лібэрал гнілы быў гэты Мікалай II — адправіць ненадоўга ў драўляным доміку пажыць, то ў Волагду, то ў Шушанскае, вось і ўсё пакараньне.
У горадзе ёсьць невялікі музэйчик пад назвай «Домік Пятра». Калі Пецярбург яшчэ не быў пабудаваны, галоўным портам Расеі быў Архангельск, шлях у які ляжаў праз Волагду. Калі цар туды езьдзіў, ён спыняўся ў доме галяндзкага купца Яна (Ёгана) Ґутмана — вось гэтым самым. Музэй быў адкрыты ў 1872 годзе, і стаў першым музэем Волагды.
У 2010 годзе мне ў рукі трапіла кніжка Мядзінскага (цяперашняга міністра культуры) «Міты пра Расею», такі фэерычны ўзор ілжэгістарычнай псэўдапатрыятычнай літаратуры, дзе ён выліў на Пятра I некалькі цэбар памыяў — маўляў, да Пятра Расея была духоўнай™, і таму вялікай, а потым ён прыйшоў і сваім заходніцтвам усё разбурыў, і да гэтага часу ў нас ад гэтага ўсё дрэнна. У сьвятле сёньняшніх падзей разумееш, навошта Мядзінскі гэта пісаў — рыхтаваў глебу. А на самой справе ўсё ішло з дакладнасьцю наадварот — Пётр I разумеў, што тагачасная Расея была ня аплотам духоўнасьці, а проста задворкамі Эўропы, адсталымі ад яе на многія дзесяцігодзьдзі. Таму і пачаў свае рэформы — запрашаў у Расею навукоўцаў і майстроў, друкаваў кнігі, будаваў флёт, разьвіваў вытворчасьць, укараняў заходнюю культуру і сек бароды фафудзьдзеносцам, у якіх ад усяго гэтага няслаба прыпякала. Нажаль, канчатковай перамогі здаровага сэнсу ў Расеі і па гэты дзень не адбылося — пэрыядычна фафудзьдзеносцы захопліваюць уладу і замест таго каб пашырыць прасечанае акно і нарэшце зрабіць зь яго дзьверы, пачынаюць старанна латаць яго то жалезнай заслонай, то духоўнымі скрэпамі.
Музей прысьвечаны Пятру I, яго рэформам, а таксама гісторыі Валагодзкага краю.
Загадчык музэю Віктар Лісіцын апынуўся найцікавейшым і вельмі інтэліґентным чалавекам. Ён правёў мне экскурсію, а потым мы зь ім цэлую гадзіну гутарылі. Размаўлялі пра Пятра, пра гісторыю, і пра шмат іншага. Адной з тэм сталі замежныя мовы. Мне запомнілася фраза Віктара: «чалавек, які ведае толькі адну мову, зьяўляецца нацыянальна абмежаваным». Сам ён у школе і універсітэце вывучаў нямецкую, а таксама нейкі час пражыў у Эстоніі. Наконт Эстоніі ён адчувае шкадаваньне і няёмкасьць, што ў свой час не вывучыў эстонскую — бо «гэта проста няветліва ня ведаць мовы народу, на зямлі якога жывеш».
* * *
Найлепшае месца, каб паесьці — «Парижанка». Знаходзіцца ва ўсходнім канцы прашпэкту Перамогі, недалёка ад помніка Леніну. Яшчэ спадабалася кавярня «Все свои» (вуліца Пушкінская, каля плошчы Рэвалюцыі), там, праўда, толькі кава і булачкі, але вельмі прыемная атмасфэра. Хіпстэрам спадабаецца)
Да Новага году засталося 3 дні.
Еду сустракаць яго ў Усьцьяны.