Двухпавярховая Амэрыка

Штат Новы Ёорк, ЗША, красавік 2008
Google Мапы, Яндэкс.Мапы

Двухпавярховая Амэрыка — гэта раёны, якія ў ЗША прынята называць «suburbs» — месцы пражываньня амэрыканскага сярэдняга кляса, прыгарады, разьмешчаныя вакол буйных гарадоў. Тут жывуць тыя, каго прадстаўляюць ва ўсім сьвеце, пачуўшы слова «амэрыканец». Тыя самыя стэрэатыпныя нашчадкі эміґрантаў з заходняй Эўропы, тыя, хто любіць глядзець бэйсбол і амэрыканскі футбол, не разумеюць мэтрычнай сыстэмы і шкалы Цэльсія, якія вераць, што жывуць у самай свабоднай і дэмакратычнай краіне сьвету, па выходных езьдзяць на шопінґ, а летам — у Флярыду, заклапочаныя лішняй вагой, ужо даўно расплянавалі сваё жыцьцё па схэме «нараджэньне — дзіцячы сад — школа — унівэрсытэт - кар’ера — шлюб — купля дома ў крэдыт — дзеці — пэнсія — сьмерць».

Так выглядае тыповая вуліца амэрыканскага прыгарада.

Першае, што кідаецца ў вочы — гэта цішыня і бязьлюдзьдзе. Сапраўды, людзей на вуліцы няма. Пешшу тут ніхто ня ходзіць. Але галоўная прычына ня ў гэтым, а ў індывідуалізьме амэрыканцаў, і іх сьвятым правіле неўварваньня ў чужое асабістае жыцьцё. Яны могуць 30 гадоў пражыць у такім вось месцы, і пры гэтым ня толькі ня ведаць імёнаў суседзяў насупраць, але нават зь імі не вітацца — не зь непрыязі, а проста таму, што гэта чужыя людзі. Натуральна, гэта ня правіла, але сустракаецца такое нярэдка.

Нягледзячы на ўяўную разнастайнасьць, усе гэтыя дамы калісьці былі тыпавой забудовай, якая ў выніку паступовых надбудоў і мадыфікацыяў набыла гэтак непадобны выгляд. Пра тое, што калісьці ўсё дамы былі двайнятамі, нагадвае становішча лесьвіцы, ванных пакояў і каміна — яны заўсёды аднолькавыя.

Хоць дома выглядаюць дыхтоўна, у рэальнасьці яны пабудаваныя з дрэва і фанэры. Спрошчана будаўніцтва дома выглядае так: будуецца драўляны каркас, абіваецца драўлянымі панэлямі крыху таўсьцей за фанэру, і спэцыяльнай праслойкай для захаваньня цяпла і гукаізаляцыі (з апошнім яна не спраўляецца).

А далей у справу ідуць абліцавальныя панэлі (звычайна зь вінілу або паліурэтану), якія імітуюць дрэва, цэґлу ці іншыя паверхні. Дарэчы, даволі часта можна ўбачыць адразу некалькі відаў абліцоўваньня на адным доме — напрыклад, «цэґлу», «камень» і «дошкі». Прычына простая — хочацца замяніць абліцоўваньне, а грошай хапае толькі на пярэднюю сьценку. Яе і мяняюць, а пра іншыя не хвалююцца.

Зь пераваг можна назваць адносную таннасьць будаўніцтва і перапляніроўкі і хуткасьць яе правядзеньня (паспрабуйце-ка цаґляны катэдж так перарабіць за месяц, ці пабудаваць дом за тры), а зь недахопаў — дрэнную гука- і цеплаізаляцыю, і пажаранебясьпеку. У выпадку пажару гэтыя дамы згараюць за лічаныя хвіліны, і аднаўленьню не падлягаюць. Таму пажарныя заўсёды павінныя знаходзіцца ў пастаяннай гатоўнасьці. Па колькасьці пажарных машын на фатаґрафіі ніжэй можна падумаць, што тут загарэўся, па меншай меры, гандлёвы цэнтар. Насамрэч гаворка ідзе толькі аб невялікім узгараньні на кухні. Па выкліку заўсёды прыязджае цэлы разьлік, бо калі апэратыўна ня зрэаґаваць, выгарыць цэлы раён.

Натуральна, большасьць жыхароў не займаецца надбудовамі самастойна, а наймае прафэсійных будаўнікоў. Паляпшаць жыльлёвыя ўмовы, не зьмяняючы месца жыхарства, амэрыканцы лічаць справай прэстыжу. Тыя, што сталі багацей, часьцяком даводзяць справу да таго, што дом пачынае «не ўпісвацца» ў раён. У выпадку пераезду яго складаней прадаць — дом ужо занадта дарагі, а вось раён застаўся ранейшым. Гэты катэдж таксама калісьці быў тыповай хаткай (зьвярніце ўвагу на бакавую сьценку — на ёй замест вапны — танныя пластыкавыя панэлі).

Калі казаць аб продажы, то амэрыканскі іпатэчны крызіс, пра які зараз так шмат пішуць, у наяўнасьці — усё вакол мільгае таблічкамі аб продажы і запрашэньнямі патэнцыйных пакупнікоў агледзець жыльлё.

Сустракаюцца таксама кварталы з двухпавярховымі шматкватэрнымі дамамі (натуральна, з абліцоўваньнем з так любій праекціроўшчыкамі амэрыканскага жылфонду бурае цэґлы). Гэтыя дамы хоць і больш значна, але будуюцца з тых жа драўляных бэлек і фанеры.

Адной цікавай асаблівасьцю амэрыканцаў зьяўляецца нежаданьне выкарыстоўваць ґараж па прызначэньні. Практычна ў кожным доме ёсьць ґараж, і практычна ніхто ніколі не ставіць туды свой ​​аўтамабіль. Аўтамабілі прынята паркаваць на вуліцы, пад ветрам і дажджом, альбо на пад’язной алеі, альбо проста ля бардзюра (з-за гэтага двум аўтамабілям заўсёды складана разьехацца). Адзінымі амэрыканцамі з тых што я ведаў, якія ставілі машыну ў ґараж, былі пасьляваеннымі іміґрантамі зь Беларусі. Самастойным рамонтам машын ніхто не займаецца, значна зручней здаць яе ў аўтасэрвіс.

Замест машын у ґаражах прынята захоўваць ўсякае старое непатрэбнае барахло. Але выкідваць яго шкада, таму яго спрабуюць прадаць. Гэта называецца «ґаражны распродаж» (часам — «дваровы»). Амэрыканцы выкладваюць ўсё гэтае лайно перад домам, расклейваюць на бліжэйшых слупах аб’явы, і прадаюць усё за сымбалічныя кошты. Мерапрыемства займае пару дзён.

Але такія «распродаж» — справа моташная і цалкам нявыгадная з пункту гледжаньня затрачаных часу і працы. Таму часта людзі проста выкідваюць непатрэбныя рэчы, часам даволі дарагія, напрыклад, стары HD-тэлевізар. У адрозьненьне ад Брукліна, жадаючых падабраць іх значна менш.

А сьмецьцевыя бакі раскідалі сьмяцяры, якія атрымліваюць велізарнае задавальненьне ад сваёй працы. Апаражнёныя кадушкі вясёла кідаюцца да бакавіны з такой сілай, што тэрмін іх службы скарачаецца да некалькіх месяцаў.

Асаблівай увагі заслугоўвае амэрыканскі патрыятызм, моцна распаўсюджаны сярод белых амэрыканцаў сярэдняга і высокага дастатку (цікава, што ў нэґрыцянскім «двухпавярховым» раёне я ня ўбачыў аніводнага сьцяга). Амэрыканскі ура-патрыятызм — зьява ў сутнасьці сваёй попсовая, яго выхоўваюць са школы, унушаючы насельніцтву, што іх краіна — найлепшая, наймацнейшая і найсвабоднейшая ў сьвеце. Ня быць патрыётам для амэрыканца — тое ж самае, што для расіяніна не любіць «Іронію лёсу» пад новы год. Зразумела, што ў раёнах, дзе жывуць гэтыя самыя белыя амэрыканцы сярэдняга і высокага дастатку, усё проста мільгае сьцягамі. Вы можаце наўздагад выбраць на мапе любое месца, прыехаць туды, і са 100% верагоднасьцю ўбачыць хоць бы два сьцягі. Спачатку гэта моцна кідаецца ў вочы. Практычна кожны амэрыканец лічыць сваім абавязкам павесіць сьцяг на свой ​​дом.

На аўтамабіль.

Або на паштовую скрыню.

Паколькі сваёй уласнасьці для выражэньня патрыятызму бракуе, часта выкарыстоўваюць муніцыпальную. Амэрыканец цалкам можа прагуляцца пару кілямэтраў каб прымацаваць сьцяг і да моста над аўтастрадай (каб усе праяжджаючыя яго бачылі), і якому-небудзь плота, які цягнецца ўздоўж дарогі. Або да дарожнага знаку. Вандалаў баяцца ня варта, хутчэй за ўсё сьцяг правісіць да таго часу, пакуль зусім не распаўзецца ад ветру і дажджу.

Гэты грамадзянін прывязаў сьцяг да вяршыні дрэва, што расьце на яго ўчастку, і прымайстраваў там ліхтар, які гэты сьцяг падсьвятляе ў цёмны час сутак. Відаць, пачуцьцё гонару за Амэрыку кампэнсуе яму неабходнасьць плаціць за электрычнасьць і лазіць на дрэва (зьмяняць сьцяг трэба часта, на такім ветры ён хутка прыходзіць у заняпад).

Амэрыканцы навогул вельмі любяць сьцягі. Акрамя зорна-стужкавага, папулярныя таксама сьцягі, якія ў прынцыпе нічога не сымбалізуюць і вешаюцца выключна «для прыгажосьці». На сьцягах могуць быць намаляваныя героі мультфільмаў Дыснэя, кветкі, сэрцайкі, зайчыкі, і іншая прастадушная хрэнь. Ні пра якія рэґлямэнты ўстаноўкі сьцяга тут не задумваюцца.

Некаторыя грамадзяне вешаюць сьцяг краіны, зь якой прыехалі іх продкі. Аднак ня варта лічыць гэта вернасьцю сваіх караням — у аснове гэтага па вялікім рахунку зноў жа ляжыць масавая культура. Да прыкладу, праявы такога вось ірляндзкага патрыятызму — гэта вынік папулярызацыі асобных элемэнтаў ірляндзкай культуры ў масавай культуры ЗША (дзень сьвятога Патрыка, Дзень усіх Сьвятых, ірляндзкія танцы, і інш.) Бо амэрыканцаў нямецкага паходжаньня па статыстыцы больш, чым амэрыканцаў паходжаньня ірляндзкага, але колькасьць тых, хто «ганарыцца нямецкім паходжаньнем» проста несувымерна малая ў параўнаньні з колькасьцю тых, хто «ганарыцца ірляндзкімі каранямі». Тлумачэньне простае — «ірландзкасьці» атрымалася апапсець, «нямецкасьці» — не. Акрамя ірляндзкіх каранёў, часта ганарацца італьянскімі. Сярод нашчадкаў большасьці іншых народаў, нягледзячы на часам істотны ўклад у фармаваньне амэрыканскай нацыі, «гонар» мае кропкавы характар​​.

Акрамя сьцягоў, сярэдні клас вельмі любіць разнастайныя прастадушныя ўпрыгожваньні ў сябе ў двары. Яны нічога сьмешнага ня бачаць у тым, каб расставіць на ґазоне нейкія скульптуркі або статую панны Марыі, павесіць сьцяг з выявай любімага сабакі, павесіць на дом расьцяжку са словамі «ў гэтым доме пануе каханьне», пасьля нараджэньня дзіцяці паставіць драўлянага бусла з указаньнем вагі і ймя нованароджанага. Я проста не ўяўляю, каб у Расіі хтосьці мог нешта такое зрабіць (а калі б і зрабілі, то яго ў тую ж ноч зламала б мясцовая гапата). А тут нават няма платоў (у чарговы раз абмоўлюся, што гэта тычыцца раёнаў, дзе жывуць людзі сярэдняга і высокага дастатку).

Бліжэй да цёплага часу году часта сустракаюцца лацінаамэрыканскія нелеґалы​​, якія займаюцца прыбіраньнем ґазона ці іншай бруднай працай. Іх бяруць толькі на такія працы, дзе не патрабуецца навогул ніякага ўменьня. На будоўлю іх ужо не бяруць, для гэтага можна наняць рускіх або палякаў.

Яшчэ адной прыкметай набліжэньня лета зьяўляецца марожаншчык, які курсуе па вуліцах і прадае з колаў. Каб апавясьціць усіх аб сваім набліжэньні, у яго ўвесь дзень грае музыка — кароткая паўтаральная мэлёдыя, якая нагадвае пра раньнія прыставачныя гульні, і якая пагаршае становішча яшчэ й тым, што на сотні існуючых у прыродзе марожаншчыкаў ёсьць толькі 3—4 мэлёдыі.

Пра пляніроўцы вуліц можна сказаць, што яны ўяўляюць зь сябе адзін вялікі лябірынт, зь якога пры няведаньні маршруту вельмі складана выбрацца без дапамогі мапы. У адным квадратным кілямэтры забудовы можна заблудзіцца на паўгадзіны. Ратуе толькі тое, што гэта не заўсёды так, і некаторыя раёны маюць даволі правільную пляніроўку.

Натуральна, гэтыя раёны — «спальныя». Шматлікія іх жыхары езьдзяць на працу ў горад, у дадзеным выпадку Нью-Ёрк, таму блізкасьць чыґуначнай станцыі істотна ўплывае на кошт жыльля ў раёне. Цікава, што ў Амэрыцы не прынята мацаваць кантактныя драты зьверху на слупах, і сілкаваньне рухавікоў электрацягніка адбываецца ад кантактнай рэйкі (як у мэтро). Адпаведна, чым менш у людзей магчымасьці выпадкова патрапіць на гэтую рэйку пад напругай, тым лепш. Напэўна, гэта адна з прычын, па якіх станцыі робяцца надземнымі.

У маґазыны прынята хадзіць не па дробязях, а раз на тыдзень, і на ўвесь тыдзень затаварвацца. Тыповая частка пейзажу — велізарныя крамы зь ня менш велізарнымі паркоўкамі. Буйныя крамы звычайна сканцэнтраваныя ў адным месцы, якое называецца «shopping plaza», і зьяўляюцца часткай якой-небудзь агульнанацыянальнай розьнічнай сеткі. Часам крамы разьмешчаныя ў велізарных шматпавярховых гандлёвых цэнтрах, кшталту таго, што на манежнай плошчы, але больш.

Памыйніцы крам футурыстычныя і акуратныя.

Шопінґ — традыцыйны амэрыканскі спосаб правядзеньня вольнага часу.

Зрэдку сярод аднапавярховай і двухпавярховай забудовы сустракаюцца безаблічныя шматпавярховыя будынкі а-ля «дзелавы цэнтар», у якіх часьцей за ўсё разьмяшчаюцца канторы зубных лекараў і адвакатаў. А яшчэ на іх мацуюцца базавыя станцыі сотавай сувязі — больш іх мацаваць няма куды. Чамусьці 95% дылераў апэратараў сотавай сувязі — зладзеяватыя індусы.

Па раніцах па вуліцах езьдзяць ўсім знаёмыя жоўтыя школьныя аўтобусы. Амэрыканскія школьнікі карыстаюцца імі да самага заканчэньня школы, калі да таго часу бацькі ня купяць ім аўтамабіль. Машыны, набітыя амэрыканскімі падлектакі, якія тольк што атрымалі права і косяць пад чорных ґанґстараў, зьяўляюцца фактарам падвышанай небясьпекі на дарогах, асабліва ў начны час.

У адрозьненьне ад буйных гарадоў, на вокны школ тут ня вешаюць рашотак, хоць правілы таксама строгія — у прыбіральню падчас урока хадзіць толькі з пропускам, са школы не выходзіць, нават старшаклясьнікам, калі камусьці трэба сысьці раней — трэба пісьмовы дазвол ад бацькоў. Калі вучань спазьніўся больш чым на 30 хвілін, адразу тэлефануюць дадому. Дазвол трэба нават на той выпадак, калі ў клясе зьбіраюцца глядзець які-небудзь фільм з дарослымі элемэнтамі (зусім не тым, што вы падумалі, гэта навогул табу, а хутчэй за такімі рэчамі, як лаянкавыя словы ці сцэны ваенных бітваў). Прычына, па якой над вучнямі так трасуцца, простая — вельмі баяцца судовых пазоваў. Да моманту заканчэньня ўрокаў школа нясе поўную адказнасьць за вучня, і калі зь ім нешта здарыцца, яна будзе адказваць па поўнай праґраме. Калі я вучыўся ў амэрыканскай школе, у мяне неяк дзіка разбалелася галава, але дадому мяне не адпусьцілі, і, нягледзячы на мае просьбы, таблетак ня далі — а раптам бы я ад іх памёр ці трапіў пад машыну па дарозе дадому.

Самым прэстыжным мужчынскім відам спорту ў амэрыканскай школе зьяўляецца амэрыканскі футбол, а жаночым, калі ня лічыць «ґрупу падтрымкі» («cheerleaders»), — футбол, які прынята называць «soccer». Дзіўна, але факт — эўрапейскі футбол лічыцца хутчэй жаночым відам спорту.

Там і сям можна сустрэць цэрквы. Буйныя аб’екты культу — анґліканскія (як на малюнку) або каталіцкія, ёсьць шмат розных дробных забытых цэрквачак, альбо сэктанцкіх, альбо тых, што належаць да нераспаўсюджаных тут рэліґій, накшталт праваслаўя.

Рэліґійнасьць у спалучэньні зь любоўю да сьцягоў дае цікавыя вынікі, як у гэтага гаспадара, што прымацаваў да кожнай аканіцы малюнак амэрыканскага арла.

Акрамя вузкіх жылых вулачак ёсьць шырокія асноўныя дарогі.

Вакол іх разьмяшчаюцца дробныя прадпрыемствы.

Перайсьці такую ​​дарогу, нягледзячы на дзевяць падвешаных сьветлафораў, вельмі складана. Вуліцы не прызначаныя для хадні пешшу (пешаходаў-та няма). Узімку тратуары нават не расчышчаюць ад сьнегу. Без аўтамабіля жыць вельмі складана, бо дабірацца кудысьці пешшу вельмі цяжка з прычыны вялікіх адлегласьцяў, а грамадскі транспарт ходзіць рэдка. Аўтобусы заўсёды як мінімум на тры чвэрці пустыя, і ходзяць раз у на гадзіны.

Калі ў Расіі кажуць, што трэба будаваць больш аўтастрад і разьвязак, каб пазьбегнуць затораў, і ў якасьці прыкладу ківаюць на ЗША, дзе ў кожнай сям’і па 2 аўтамабілі, гэта найгрубейшая памылка. Такі ўзровень аўтамабілізацыі магчымы толькі ва ўмовах малапавярховай забудовы, дзе шчыльнасьць насельніцтва невысокая і ёсьць шмат вольнага месца, бо прыгарады цягнуцца на дзясяткі кілямэтраў (нягледзячы на гэта, у гадзіны пік усё роўна ўзнікаюць пробкі). У гарадах жа, асабліва буйных, усё наадварот — разльік робіцца якраз на памяншэньне колькасьці аўтаўладальнікаў і разьвіцьцё грамадзкага транспарту.

Можна таксама згадаць якасьць аўтадарог. Дарогі, вядома, у сярэднім значна лепш, чым у Расіі, але далёка не заўсёды ідэальныя. Пра такія, як у ЗША, аўтастрады нам застаецца толькі марыць, а вось якасьць дарог лякальнага значэньня вар’юецца ў залежнасьці ад таго, якімі сродкамі валодае мясцовы муніцыпалітэт. Сустракаюцца раёны, дзе дарогі даволі дрэнныя.

Як і ў выпадку з прыватнымі дамамі, кожны ўладальнік дробнага прадпрыемства лічаць сваім абавязкам падняць амэрыканскі сьцяг. А лепш нават некалькі.

А зусім добра — атачыць імі па пэрыметры і яшчэ і на сьцены прывесіць.

Нацыянальныя колеры — чырвоны, белы і сіні, вельмі часта выкарыстоўваюцца для аздабленьня, ад ляґатыпаў, да ўсяго астатняга. Прыкладаў яшчэ процьма, прыводзіць больш — бессэнсоўна.

Яшчэ ў амэрыканцаў даволі папулярныя налепкі на бампэр. Звычайна, хоць і не заўсёды, іх лепяць на старыя машыны. Зьмест стыкераў бывае розным, ад чаго-небудзь дасьціпнага, да рэліґійнага, палітычнага або банальнага «божа, блаславі Амэрыку!» Таксама вельмі папулярныя налепкі «маё дзіця — ганаровы студэнт у такой-та школе». Гэтыя налепкі выдаюцца бацькам выдатнікаў ў навучальных установах, і езьдзяць зь імі, як правіла, жанчыны ў раёне 40 гадоў. Гэтыя налепкі часта парадуюцца — «нават мой сабака разумнейшы за твайго ганаровага студэнта».

Як і ў нас, практыкуецца прыклейваньне аб’яваў на слупах (а ў дадзеным выпадку — нейкі перадвыбарчай аґітацыі; расклейваньне даручанай колькасьці улётак побач адна з адной, падобна, унівэрсальны спосаб выкананьня ўстаноўленага пляну для аґітатара). Лепіцца ўсё так, каб можна было ўбачыць з акна машыны, стаўшы на сьветлафоры (блізкасьць сьветлафора добра ілюструецца колькасьцю выкінутых з акна недакуркаў). Рэклямкі накшталт ўваткнутай у зямлю таксама папулярныя (таблічка — клон тое, што вісела на слупе з аб’явай аб гаражным распродажы).

У заключэньне можна таксама зазірнуць на задворкі раёна сярэдніх амэрыканцаў. Калі б не воданапорная вежа, гэты пэйзаж б можна было нават прыняць за якую-небудзь родную вёску.

Можна таксама спусьціцца ў адзін з водных рэзэрвуараў, з усіх бакоў аточаных акуратнымі дамамі. Тут павінна зьбірацца вада, каб пазбегнуць затапленьня, але звычайна зьбіраецца сьмецьце.

Кардынальнае адрозненьне ад Расіі заключаецца ў тым, што вы наўрад ці калі-небудзь трапіце ў гэты закутак, калі ня будзеце спэцыяльна яго шукаць. У Расіі ж дастаткова пайсьці выносіць памыі.

Так і жывуць сабе сярэднія амэрыканцы, ціха-мірна, нікога не чапаючы, зрэдку галасуючы за ўрад, які чапае ўсіх.