Ліепая

Курзэмэ, Латвія, лістапад 2017
Google Мапы, Яндэкс.Мапы

Ліепая — цікавы гістарычны горад на беразе Балтыйскага мора. У дзяцінстве мне даводзілася бываць у многіх гарадах Латвіі, але тут — ані разу. Аб сваім прыезьдзе не пашкадаваў — калі вы будзеце ў Латвіі, і ў вас выдасца вольны дзень, то рэкамэндую зьездзіць менавіта сюды.

Назва «Liepāja» па-латыску вымаўляецца блізка да «Лэ́пая» (націск падае на дыфтонґ «ie», які па сутнасьці зьяўляецца адным гукам; вымаўленьне Лі-е-па́я адразу выдае прыежджага з усходнеславянскай краіны) і ўсходзіць, па адной з вэрсій, да ліўскага слова «liiv», што перакладаецца як «пясок» (лівы — малы фіна-вугорскі народ, які пражывае ў Латвіі. Іх вымерлая мова была блізкай да эстонскай, а ад латыскай вельмі далёкай). Нямецкая назва «Libau» і старое рускае «Лібава» маюць тое ж паходжаньне.

Ліепая — партовы горад. Порт па грузаабароце займае ў Латвіі другое месца.

Сучасны прамысловы порт знаходзіцца крыху далей (на фота яго відаць справа), а горад узьнік на беразе канала, які злучае Балтыйскае мора і Ліепайскае возера. Цяпер у канале стаяць у асноўным невялікія рыбалавецкія судны і катэры берагавой аховы, а па берагах разьмешчаныя гістарычныя партовыя пабудовы.

Караблі.

Ваенныя катэры належаць ваенна-марскому флоту Латвіі. M-03 ўжо сьпісаны, а вось караблі крыху далей — дзейсныя.

У старым порце можна ўбачыць цікавыя прамысловыя будынкі пачатку стагодзьдзя, частка зь якіх пакуль закінутыя.

Як і ўва многіх іншых эўрапейскіх гарадах (напрыклад, у Hafen City ў Гамбургу або ў Капэнгагене), старая партовая зона паступова падвяргаецца рэнавацыі — старыя прамысловыя будынкі перабудоўваюцца пад жылыя або камэрцыйныя, а навакольную прастору імкнуцца добраўпарадкоўваць.

Складскія памяшканьні на паўднёвым беразе пераабсталяваны ў гатэль (хоць да архітэктуры узьнікаюць пытаньні, шкла ужо занадта шмат).

Набярэжную хоць і нельга назваць неардынарнай, але ў парадак яе прыводзяць.

Павесілі навясныя ліхтары, папулярныя ў Паўночнай Эўропе.

Рэстаўруюць будынкі.

Побач пабудавалі адну з новых славутасьцяў горада, канцэртную залю «Lielais dzintars» («Вялікі бурштын»).

Давайце паглыбімся ў горад. Гістарычны цэнтр Ліепаі хоць і невялікі, але, у адрозьненьне ад Елґавы, добра захаваўся. Некаторыя будынкі вельмі прыгожныя.

Тэрыторыя цяперашняй Латвіі вельмі доўга знаходзілася пад уладай Лівонскага ордэна. Лібава пад уладай ордэна згадваецца ўжо ў 1263 годзе. У 15 стагодзьдзі празь яе праходзіў гандлёвы шлях з Амстэрдама ў Маскву.

У склад Расейскай імпэрыі Курляндзкае герцагства ўвайшло ў 1795 годзе. У Расеі горад быў важным марскім портам і прамысловым цэнтрам. Як ужо гаварылася ў мінулым апавяданьні, тут знаходзілася буйная руская ваенна-марская база.

У гэтым будынку некалі разьмяшчалася галоўная кантора Рускага ўсходне-азіяцкага параходзтва.

Цікавыя дэталі.

* * *

У 1919 годзе, падчас барацьбы латышоў за незалежнасьць, Ліепая каля 6 месяцаў была фактычнай сталіцай Латвійскай Рэспублікі.

Можна сустрэць мноства ня менш цікавых драўляных пабудоў.

Нямецкі фахвэрк.

Стан будынкаў у цэлым прыстойны.

* * *

Найстарэйшым пабудовам цяпер у раёне 250 гадоў.

Шыльдачка, якая захавалася яшчэ з савецкіх часоў.

Цэнтральныя вуліцы выкладзеныя брукам.

Тратуары і пешаходныя вуліцы адрамантаваныя і пакрытыя пліткай.

Прашпэкт Kūrmājas, адна з галоўных вуліц, якая вядзе ад цэнтра да мора, упрыгожаная скульптурнымі кампазыцыямі вобразаў зь песьні «Pilsētā, kurā piedzimst vējš». Песьня пра Ліепаю, назва якой перакладаецца як «Горад, дзе нараджаецца вецер», была напісаная ў 1973 годзе кампазытарам Імантсам Калныньшам і паэтам Марысам Чаклаісам. Твор хутка стаў папулярным, яго выконвалі шматлікія латвійскія музычныя калектывы, а ў 1999 годзе ён стаў афіцыйным гімнам горада. «Pilsētā, kurā piedzimst vējš, varen varoša vārna zarā sēž, jumtu plēš vējš, bet nenoplēš».

«Pilsētā, kurā piedzimst vējš, laivinieks laivai dēli tēš, zārcinieks zārkam vāku tēš» («у горадзе, дзе нараджаецца вецер, лодачнік выточвае дошку для лодкі, трунар — вечку для труны»).

Згадваньне лодачніка і трунара ў адным куплеце, магчыма, намякае на нялёгкасьць лёсу тых, хто сыходзіў у мора. У самым канцы гэтай вуліцы стаіць помнік загіблым маракам і рыбакам.

Помнік быў усталяваны ў 1977 годзе, таму па стылі вельмі нагадвае брэжнеўскія мэмарыялы героям вайны.

«Сьпяваюць ветрыкі ціха-ціха, не нясуць хвалькі на беражок, сьпяць у марской глыбінцы мае любімыя браточкі», кажа латышкі тэкст на шыльдзе (выкарыстаньне такіх памяншальных канчаткаў да кожнага назоўніка гучыць дзіўна, але ў латыскай зьяўляецца арганічным прыёмам, распаўсюджаным у народнай паэзіі). Мэмарыяльная дошка ніжэй была ўсталяваная ў 2000 годзе. На ёй пазначаныя імёны экіпажу амэрыканскага патрульнага самалёта PB4Y-2 Privateer, які ў 1950 годзе заляцеў ў паветраную прастору СССР і быў зьбіты савецкімі зьнішчальнікамі недалёка ад Ліепаі. Усе 10 чалавек на борце загінулі.

Пляж вельмі шырокі, зь некалькімі радамі пяшчаных выдмаў.

Балтыка.

Сымпатычны раён каля парку ля мора.

Спадабаўся якасным добраўпарадкаваньнем вуліц.

У горадзе захавалася некалькі цэркваў, як нямецкіх, так і рускіх.

У савецкі час Ліепая працягвала заставацца важным прамысловым цэнтрам, портам і марской ваеннай базай. Пасьля атрыманьня незалежнасьці з-за масавага ад’езду рускіх горад вычуў істотную дэпапуляцыю — калі ў 1989 годзе насельніцтва складала 114,5 тысяч чалавек, то на 2000 яно ўпала да 89 тысяч. Насельніцтва працягвае падаць з-за міграцыі і натуральнага зьмяншэньня. Па дадзеных на 2017 год, тут засталося ўсяго 69 тысяч жыхароў.

Вельмі незвычайная канструкцыя на даху тыпавой савецкай пяціпавярхоўкі. Цікава, для чаго гэта першапачаткова зрабілі?

* * *

Гарадзкія сквэры і грамадзкія прасторы.

Нешта накшталт алеі зорак у Галівудзе — уздоўж вуліцы стаяць тумбы з адбіткамі рук вядомых латвійскіх музыкаў.

Гарадзкая трамвайная сыстэма, якая функцыянуе з 1899 года, зьяўляецца адной з найстарэйшых на тэрыторыі былой Расейскай імпэрыі і першай электрычнай на тэрыторыі Латвіі. Ейная асаблівасьць — вузкая каляіна шырынёй 1000 мм. Большасьць трамвайных сыстэм былога СССР выкарыстоўваюць рускую каляіну 1524 мм, мэтровая жа каляіна распаўсюджаная сярод трамвайных сыстэм Нямеччыны, заходняй Украіны і некаторых іншых эўрапейскіх гарадоў, напрыклад, Гельсынкі.

Праезд каштуе

Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(

Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(

Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(

Усюды сустракаюцца арыгінальныя паркоўкі для ровараў. На пары вуліц бачыў веладарожкі, але ў цэлым спэцыяльнай роварнай інфраструктуры няма.

Дрэвы неяк вельмі дзіўна крануюць — па сутнасьці, проста абсякаюць з усіх бакоў, у выніку, атрымліваецца такое. Ці варта так рабіць?

Жалабок на тратуары адводзіць ваду з вадасьцёкавай трубы. У Расеі часта такімі рэчамі пагарджаюць, з-за чаго ўчастак тратуара зімой ператвараецца ў каток, а летам хутчэй руйнуецца.

Сустрэлася пара сымпатычных муралаў.

На ўсе слупы сьветлафораў і дарожных знакаў лепяць спэцыяльныя сьветлаадбіваючыя пазнакі.

Паркоўкі ў цэнтры платныя. Паркаматы друкуюць талён, які трэба класьці пад шкло. Мясцовая дэталь — каля паркаматаў заўсёды стаіць вурна для выкарыстаных талёнаў.

Выязджаючы зь Ліепаі, мы едзем уздоўж мэталюргічнага завода. Завод па вырабе стальной арматуры быў заснаваны яшчэ ў 1882 годзе як прадпрыемства «Бэкер і Ко». У савецкі час ён быў адным з горадаўтваральных прадпрыемстваў, але пасьля распаду СССР, як і многія прамысловыя прадпрыемствы, якія засталіся без савецкага дзяржзаказу, хоць і не закрыўся, але ледзь сточвае канцы і пэрыядычна банкрутуецца.

Напрыканцы заяжджаем у гарадзкі аэрапорт (LPX/EVLA). У цяперашні час Liepājas lidosta гэта адзіны ў Латвіі рэгіянальны аэрапорт, зь якога выконваюцца рэгулярныя пасажырскія рэйсы — некалькі разоў на тыдзень сюды з Рыгі прылятае DHC-8 кампаніі AirBaltic (час у дарозе да сталіцы складае ўсяго 25 хвілін — на працягу першай паловы палёту самалёт забіраецца на эшалён 180, пасьля чаго адразу ж пачынае зьніжацца). Білет туды-назад каштуе

Памылка на сайце: немагчыма паказаць сьпіс валютаў, бо функцыя функция currencies() ня вызначаная. Крыварукі аўтар выпадкова зацёр патрэбны файл. Бэкапы, гіт - не, ня чулі :(

У савецкі час гэта быў аэрадром сумеснага базаваньня, і тут да гэтага часу захаваліся сьпісаныя савецкія зьнішчальнікі. Раней іх было больш, цяпер засталіся толькі два самалёты — МіГ-21ПФМ і МіГ-23С. Аэрапорт сумна вядомы тым, што ў 1967 годзе тут адбылася найбуйнейшая ў гісторыі Латвіі авіякатастрофа, калі пры заходзе на пасадку разьбіўся пасажырскі Ан-24Б і загінула 43 (па іншых дадзеных, 44) чалавекі.

Прыгожа.

Па дарозе назад завярнулі ў Дурбэ. Гэта найменшае паселішча Латвіі, якое мае статус горада. Спачатку хацеў напісаць, што яно мне нагадала Нямеччыну.

Але потым перадумаў.